Parowóz „Ryś” powrócił na wąskotorówkę

Po ponad pół wieku powrócił na wąskie tory Parowóz „Ryś” i dołączyć do drużyny Górnośląskich Kolei Wąskotorowych w Bytomiu.

Ponad rok trwał gruntowany remont kotła Parowozu „Ryś”, teraz znów będziemy mogli spotkać go na wąskotorówce. W 2019 roku Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych – lokomotywa parowa pochodzi z 1950 roku. Miasto Bytom wykupiło za 140 tysięcy złotych udziały w prawie własności parowozu, dzięki temu można było przeprowadzić remont kotła.

Parowóz „Ryś” powrócił na wąskotorówkę

Po rocznym remoncie lokomotywa parowa „Ryszard” wraca na wąskotorówkę. Pasjonaci właśnie tak zwą tę wiekową maszynę. W piątek ponownie zapłonął ogień, a z jego brzucha buchnęła para, rozległ się gwiazd i świst. Maszyna ruszyła w swoją pierwszą podróż po ponad 50 latach postoju.

– Gmina Bytom w kwietniu przystąpiła do Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych, aby wesprzeć nie tylko promocję największej w mieści atrakcji turystycznej, ale również jej infrastrukturę – mówił prezydent Bytomia Mariusz Wołosz – Cieszę się, że zakupiony przez nas parowóz został wyremontowany i będzie służył mieszkańcom i turystom jako kolejna atrakcja, która z pewnością przyciągnie miłośników kolei wąskotorowych do naszego miasta. Dziękuję również wszystkim wolontariuszom ze stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych, którzy zaangażowali się w modernizację parowozu – dodał Mariusz Wołosz.

Warto tutaj na pewno wspomnieć, że wykonanie remontu stało się możliwe dzięki wspólnej pracy Gminy Bytom i Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. Także było to możliwe dzięki darowiznom górnośląskich przedsiębiorców, czyli: Fundacji „Orlen” oraz ponad dwustu sympatyków kolei wąskotorowych z całej Polski, którzy dorzucili się do inicjatywy za pośrednictwem portalu zrzutka.pl.

Pamiątka ery pary i przemysłu ciężkiego

Pierwowzorem lokomotyw typu właśnie „Ryś” były niemieckie przemysłowe parowozy typu „Riesa” – produkowana na początku przez niemiecką firmę Henschel & Sohn z Kassel. W czasie wojny budowano ja również w Polsce – w Chrzanowie. Po wojnie ich produkcję wznowiono, tylko zmieniając niemiecką nazwę „Riesa”, na bardziej taką naszą „Ryś”.

Lokomotywy te były przeznaczone do pracy na kolejach leśnych oraz przemysłowych o rozstawach szyn 600, 750 i 785 milimetrów. Posiadały one moc 70 koni mechanicznych oraz rozwijały prędkość 20 kilometrów na godzinę. Maszyny produkowano z myślą głównie o rynku krajowym. Jednak część z nich trafiła do Rumunii i Jugosławii, gdzie również tak jak w naszym kraju pracowały na kolejach leśnych i przemysłowych. Trochę bardziej nowoczesną wersję tych lokomotyw przystosowano do jazdy po torze o rozstawie szyn 600 milimetrów, eksploatowano również na PKP, gdzie były one oznaczone jako T49.

Jak Parowóz „Ryś” trafił do naszego miasta?

Parowóz liczy sobie już ponad 70 lat, a do naszego miasta trafił we wrześniu 2019 roku – jest to niezwykły unikat. Kiedyś w górnośląskich zakładach przemysłowych pracowało pełno parowozów. Do dziś przetrwał tylko kilka, a dwa z nich znajdują się w Parowozowni Bytom Karb. Mowa tutaj właśnie „Rysiu” i lokomotywie „Las”.

Do 1970 roku Parowóz „Ryś” pracował w Zakładach Cynkowych „Szopienice” w Katowicach, a później ustawiono go na terenie tego zakładu w charakterze pomnika. W 1996 roku przewieziono go na stację kolei wąskotorowych w Rudach w pobliżu Rybnika.

– Po 2000 roku rozpoczęto remont tego parowozu w warsztatach naprawczych kolei piaskowych w Przezchlebiu. Remont ten nie został jednak ukończony i w roku 2009 wrócił on do Rud – mówił Kamil Czarnecki, prezes Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych – Co istotne, dzięki remontowi, choć niedokończonemu oraz temu, że przez blisko 20 lat parowóz był przechowywany pod dachem, jego stan techniczny był stosunkowo dobry, co umożliwiło jego przywrócenie do ruchu. Przeprowadzono gruntowny remont kotła, wymieniono inżektory (czyli urządzenia podające do kotła wodę potrzebną do wytworzenia pary), wodowskazy, zawory i wiele innych części niezbędnych do bezpiecznej eksploatacji pojazdu. Po wykonaniu wszystkich niezbędnych napraw przeprowadzono konieczne próby ciśnieniowe kotła i parowóz został dopuszczony do eksploatacji – podkreślał Kamil Czarnecki ze SGKW.

Dane techniczne Parowozu „Ryś”:

Lata produkcji: 1946 – 1950
Rozstaw szyn: 600/750/785
Prędkość: 20 km/h
Moc silnika: 70KM
Masa służbowa: 11 ton
Długość: 554 cm
Szerokość: 180 cm
Wysokość: 280 cm
Ciśnienie pary w kotle: 12 atmosfer
Powierzchnia ogrzewalna kotła: 25 mkw
Pojemność skrzyni węglowej: 0,5 tony
Pojemność skrzyni wodnej: 0,8 mszesc.

Źródło informacji, zdjęcia: UM Bytom