Święto: Konstytucja 3 maja

Konstytucja 3 Maja, a tak właściwie Ustawa Rządowa z dnia 3 maja. Uchwalono ją 3 maja 1791 roku.

To ustawa, które reguluje ustrój prawny Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie – po konstytucji amerykańskiej z 1787 roku – nowoczesną, spisaną konstytucją.

Krótkie informacje o Konstytucji 3 maja

NAZWA POTOCZNA	Konstytucja 3 maja
DATA WYDANIA	3 maja
MIEJSCE PUBLIKACJI	Warszawa
RODZAJ AKTU	konstytucja
PRZEDMIOT REGULACJI	prawo konstytucyjne
STATUS	uchylony
UTRATA MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ Z DNIEM	23 listopada 1793

Konstytucja 3 maja

Uchwalił ją król Stanisław August Poniatowski wraz ze stanami skonfederowanemi w liczbie podwóyney naród Polski reprezentującemi. Zaprojektowano ją w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi. Wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc nadużycia pańszczyzny. Konstytucja formalnie zniosła liberum veto.

Przyjęcie monarchicznej Konstytucji 3 maja spowodowało opozycję republikanów oraz sprowokowało wrogość Imperium Rosyjskiego, które od 1768 roku było protektorem Rzeczypospolitej. Imperium Rosyjskie było gwarantem nienaruszalności jej ustroju. W wojnie w obronie konstytucji Polska, zdradzona przez swojego pruskiego sprzymierzeńca Fryderyka Wilhelma II, została pokonana przez wojska rosyjskie Katarzyny Wielkiej, wspierające konfederację targowicką – spisek części polskich magnatów przeciwnych zmianie ustroju Rzeczypospolitej. Po utracie niepodległości w 1795 roku przez 123 lata rozbiorów przypominała o walce o niepodległość. Zdaniem dwóch współautorów Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”.

Konstytucja przestała obowiązywać w praktyce, czyli po prostu straciła znaczenie, 24 lipca 1792 roku. To było w momencie przystąpienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej. Nieco po ponad 14 miesiącach, w ciągu których Sejm Czteroletni uchwalił szereg ustaw szczegółowych, będących rozwinięciem jej postanowień. Przestała natomiast być obowiązującym aktem prawnym – derogowano ją 23 listopada 1793 roku. Sejm grodzieński uznał wtedy Sejm Czteroletni za niebyły i uchylił wszystkie ustanowione na nim akty prawne.

Źródło informacji: Wikipedia